De man die alles alleen deed, had de school op zijn vijftiende jaar verlaten. Ik ontmoette hem gisteren in een kleine werkplaats waar nog handmatig inkt wordt gemaakt. We stonden daar te wachten op ons flesje, hij had het plan om aan de inktmaker te vragen hem de grondbeginselen van het vak te leren. Op zijn vijftiende jaar ontdekte hij dat het altijd anderen waren die uitmaakten wat hij moest weten. Zij bepaalden de plaats, de volgorde, het belang, en als je iets terug zei gaven ze je een cijfer voor het antwoord (vaak een onvoldoende). Hij verliet de school en besloot vragend door het leven te gaan. Aanvankelijk leek alle kennis die hij vergaarde praktisch en willekeurig, maar na een jaar of twintig was dit fundament gelegd en ging hij vragen stellen over dichtkunst, wiskunde en touwtrekken. Terwijl hij praatte vroeg ik me af of ik kon zien dat hij niet paste in mijn omgeving. Ik had me immers nooit iets afgevraagd over plaats, volgorde en belang – ik was gehoorzaam geweest, ik had het pad onmerkbaar gevolgd. Maar in verband met de inkt had ik geen tijd om hem te vragen naar zijn levensloop, terwijl ik er alles over wilde weten. Ik wilde vooral weten of zijn besluit niet meer af te wachten wat andere mensen beslissen, zijn leven essentieel veranderd had. Maar de inktmaker kwam al op ons af. Voor mij had hij een flesje zwarte inkt, mijn gesprekspartner bleek groene inkt besteld te hebben. Genoeg voor een conclusie.