Giuseppe Domenico Scarlatti (Napels, 26 oktober 1685 – Madrid, 23 juli 1757) was een Italiaanse componist, klavecinist en organist. Hij is bekend geworden door zijn sonates voor klavier, die door hun stijl en technische eisen een belangrijke invloed hebben gehad op de Spaanse en Engelse klaviermuziek – en indirect op de Duitse, Franse en Italiaanse klaviermuziek.
Componist en organist van de koninklijke kapel in Napels (1701)
Scarlatti werd geboren als zesde van tien kinderen en oudste zoon van componist en kapelmeester Alessandro Scarlatti (1659-1725) en Antonia Anzalone. Over de eerste vijftien jaar van Scarlatti’s leven is niets bekend. Zijn naam komt niet voor in archieven van muziekscholen of conservatoria. Op 13 september 1701 werd hij benoemd tot componist en organist van de koninklijke kapel in Napels.
Duel met Händel (1708)
Het ging in de salons van die tijd om pleziermaken, waarbij improvisatie hoge ogen gooide en dat gold ook voor musici. Scarlatti bezocht regelmatig wekelijkse bijeenkomsten die Accademia Poetico-Musicale (meervoud Accademiae Poetico-Musicali) genoemd werden, georganiseerd in het huis vvan de muziekliefhebber en gezelschapsman kardinaal Pietro Ottoboni (1667-1740). Daar ontmoetten de beste Romeinse dichters en musici elkaar. Daar ontmoette de 22-jarige Domenico in 1708 Händel (1685-1759), met wie hij – op instigatie van Ottoboni – een improvisatieduel op klavecimbel en orgel hield.
Hofcomponist van de Poolse koningin (1709-1714)
Vanaf 1709 was Scarlatti vijf jaar als maestro (hofcomponist) in dienst van de in zelfgekozen ballingschap levende Poolse koningin Maria Casimira d’Anguin (1641-1716). Toen zij in 1714 haar heil in Frankrijk zocht, had hij voor haar ten minste een cantate, een oratorium en zeven opera’s geschreven (die nu nooit meer opgevoerd worden).
Assistent-kapelmeester in Rome (1714-1719)
In datzelfde jaar maakte hij kennis met Markies de Fontes, de Portugese ambassadeur bij het Vaticaan, een ontmoeting die van beslissende invloed zou blijken op Scarlatti’s latere leven. Terwijl hij in november 1713 al benoemd was tot assistent-kapelmeester van Tommaso Baj in de Cappella Giulia van de Sint-Pieter, benoemde De Fontes hem rechtstreeks tot kapelmeester voor zijn eigen ambassade. Toen Scarlatti Baj na diens dood in december 1714 opvolgde – hij zou daar tot 1719 kapelmeester blijven – had hij dus een dubbele baan.
Verblijf in Palermo of Londen (1720)
Hofcomponist in Lissabon (1720-1728)
Aan het Spaanse hof (1729-1757)
Maria Barbara (van Portugal, 1746-1758) en Ferdinand VI (kroonprins van Spanje, 1713-1759): Kort na Scarlatti’s terugkeer, op 20 januari 1729, werd zijn 18-jarige leerlinge Maria Barbara uitgehuwelijkt aan de Spaanse kroonprins Ferdinand VI van Spanje. Zij verzocht Scarlatti haar te vergezellen naar het Spaanse hof in Sevilla. Hij accepteerde en verbleef daar met zijn gezin tot 1733 alvorens in haar gevolg naar Madrid te verhuizen, waar hij de rest van zijn leven doorbracht. Hoelang hij daar in de Calle Leganitos gewoond heeft, die nog steeds bestaat, is niet duidelijk. Er hangt een gedenkplaat aan het betreffende huis.
Luister op YouTube (opent in nieuw scherm):
Komst van Farinelli (1705-1782): Farinelli maakte in 1737 zijn opwachting in Madrid. De inmiddels in heel Europa beroemde en al aardig gefortuneerde castraat had zojuist drie jaar in Londen doorgebracht, waar hij populair was geworden. Dat niet alleen: hij had er ook veel verdiend en stem en steun verleend aan het opzetten van een met dat van Händel concurrerend operatheater, een klap die bij Domenico’s ‘levenslange vriend’ hard moet zijn aangekomen en die hem ertoe zou hebben aangezet zich meer op het schrijven van oratoria te concentreren.
Oefeningen voor het klavecimbel (1738)
Overlijden van zijn vrouw (1739)
Portret door Velasco (1739)
Velasco’s portret van Domenico Scarlatti, gemaakt rond 1739 nadat hij van D. João V het Kruis van de Orde van Santiago ontving.
Hertrouwd (1742)
Manuscript met liedpartituren (1752)
Overlijden (1757)
Scarlatti overleed op 23 juli 1757 op 71-jarige leeftijd. Hij werd zes jaar ouder dan Bach, twee jaar jonger dan Händel. De locatie van zijn graf in Madrid is onbekend. Scarlatti was een jaargenoot van Händel en J.S. Bach.
Voetnoten
- Intern: Johann Sebastian Bach
- Uitgaand: Concertisti Classica
- Zoekwoorden: recital